Chảy máu âm đạo: Cẩm nang từ A đến Z 

Chảy máu âm đạo bình thường là gì?

Chảy máu âm đạo bình thường xảy ra theo chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ, do sự thay đổi nội tiết tố theo chu kỳ. Buồng trứng là nguồn cung cấp nội tiết tố nữ chính, có tác dụng kiểm soát sự phát triển của các đặc điểm cơ thể phụ nữ như ngực, hình dáng và lông trên cơ thể. Các hormone cũng góp phần điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt. Buồng trứng (hay tuyến sinh dục nữ) là một trong những cặp tuyến sinh sản. Chúng nằm trong khung chậu, ở mỗi bên của tử cung. Mỗi buồng trứng có kích thước và hình dạng bằng một quả hạnh nhân. Buồng trứng tạo ra trứng (noãn) và nội tiết tố nữ. Trong chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng, một quả trứng rụng từ một buồng trứng. Trứng sẽ di chuyển từ buồng trứng qua ống dẫn trứng đến tử cung.

Trừ khi mang thai, nếu không chu kỳ sẽ kết thúc với sự bong ra của một phần nội mạc tử cung, dẫn đến kinh nguyệt. Thời kỳ mãn kinh là khoảng thời gian trong phần cuối cuộc đời của người phụ nữ, các chức năng của buồng trứng ngừng hoạt động và kinh nguyệt sẽ dừng lại. Mãn kinh được xác định khi không có kinh nguyệt trong 12 tháng liên tục. Tuổi mãn kinh trung bình là từ 51 tuổi.

Xem thêm: Có phải tôi đang bước vào thời kỳ mãn kinh hay không?

Chảy máu âm đạo bất thường là gì?

Chảy máu âm đạo bất thường là tình trạng máu chảy ra từ âm đạo không đúng thời điểm trong tháng hoặc với những đặc điểm bất thường. Để xác định nguyên nhân của chảy máu âm đạo bất thường, bác sĩ sẽ xem xét 3 vấn đề chính như Nàng Nguyệt đã nêu ở trên.

Khi bạn nghĩ rằng mình có biểu hiện chảy máu kinh nguyệt bất thường, hãy suy nghĩ kỹ về các đặc điểm, dấu hiệu cụ thể để giúp bác sĩ đánh giá tình trạng dễ dàng hơn. Bác sĩ sẽ hỏi các thông tin chi tiết về lịch sử kinh nguyệt của bạn. Mỗi loại rối loạn kinh nguyệt khác nhau có những nguyên nhân cụ thể, xét nghiệm cần thiết và điều trị khác nhau.

Các loại chảy máu âm đạo bất thường sẽ được đề cập chi tiết hơn dưới đây.

Chảy máu âm đạo khi mang thai

Chảy máu âm đạo bất thường khi mang thai xảy ra sớm đến mức nhiều phụ nữ chưa biết mình đã mang thai, trước khi chị em nhận thức được tình trạng của mình. Chảy máu âm đạo khi mang thai cũng có thể liên quan đến các biến chứng của thai kỳ, chẳng hạn như sẩy thai hoặc chửa ngoài tử cung.

Chảy máu âm đạo trong hoặc sau khi quan hệ tình dục

Chảy máu âm đạo có thể xảy ra trong hoặc sau khi quan hệ tình dục vì một số lý do sau:

• Xước thành âm đạo hoặc phần trong âm đạo khi quan hệ.
• Nhiễm trùng (ví dụ bệnh lậu, Chlamydia, nhiễm trùng nấm men) có thể là nguyên nhân gây chảy máu âm đạo sau khi quan hệ.
• Nồng độ estrogen giảm ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh có thể làm cho niêm mạc âm đạo mỏng hơn và dễ bị viêm hoặc nhiễm trùng. Những thay đổi này có thể liên quan đến chảy máu âm đạo sau khi quan hệ.
• Các tổn thương do khối u trên cổ tử cung hoặc thành âm đạo có thể dẫn đến chảy máu âm đạo trong hoặc sau khi quan hệ.

Phụ nữ bị chảy máu âm đạo trong hoặc sau khi quan hệ tình dục nên đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và điều trị nếu cần.

Chảy máu âm đạo bất thường do rụng trứng

Thông thường, buồng trứng giải phóng một quả trứng mỗi tháng. quá trình này được gọi là rụng trứng. Rụng trứng bình thường là rất cần thiết để có kinh nguyệt đều đặn. Có một số yếu tố cho thấy một người phụ nữ đang rụng trứng bình thường, bao gồm: chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, dịch nhầy âm đạo tiết ra giữa các chu kỳ kinh nguyệt và các triệu chứng hàng tháng như căng ngực, giữ nước, đau bụng kinh, đau lưng và thay đổi tâm trạng.

Nếu cần thiết, các bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu nội tiết tố (mức progesterone), kiểm tra nhiệt độ cơ thể hoặc lấy mẫu niêm mạc tử cung (sinh thiết nội mạc tử cung) để xác định xem một người phụ nữ có rụng trứng bình thường hay không.

Mặt khác, các dấu hiệu cho thấy một phụ nữ không rụng trứng bình thường bao gồm: chảy máu kéo dài, không đều sau khi không có kinh trong vài tháng, mức progesterone trong máu thấp quá mức trong nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt và nhiệt độ cơ thể không bình thường, dao động trong thời gian dự kiến ​​rụng trứng.

Chảy máu âm đạo bất thường ở phụ nữ do rụng trứng thường là chảy máu quá nhiều, quá thường xuyên, không đều hoặc quá ít. Một số tình trạng phổ biến như:

Rong kinh (menorrhagia)

Chảy máu kinh nguyệt quá nhiều, còn được gọi là rong kinh. Có một số lý do quan trọng mà bạn nên đến gặp bác sĩ khi có những dấu hiệu rong kinh.

Đầu tiên, rong kinh có thể gây mệt mỏi về mặt tinh thần cũng như các triệu chứng ở cơ thể, chẳng hạn như đau bụng nghiêm trọng. Thứ hai, tình trạng mất máu quá nhiều có thể nghiêm trọng đến mức gây ra thiếu máu, dẫn đến biến chứng và các triệu chứng như chóng mặt, ngất xỉu. Thứ ba, có những nguyên nhân gây rong kinh nguy hiểm cần được điều trị khẩn cấp hơn.

Xem thêm: Rong kinh (Menorrhagia) – Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Nguyên nhân rong kinh lành tính (không phải ung thư):

• U xơ tử cung (khối u lành tính, được gọi là u mạch máu)
• Polyp nội mạc tử cung (khối u nhỏ lành tính nhô ra trong tử cung)
• Adenomyosis (mô niêm mạc tử cung trong thành cơ của tử cung)
• Dụng cụ tử cung (ví dụ như vòng tránh thai)
• Suy tuyến giáp
• Bệnh lupus ban đỏ gây rối loạn hệ thống tự miễn dịch
• Rối loạn đông máu (ví dụ như rối loạn chảy máu di truyền)
• Một số loại thuốc, đặc biệt là những loại thuốc cản trở quá trình đông máu

Mặc dù không phổ biến nhưng rong kinh có thể là dấu hiệu của ung thư nội mạc tử cung. Một tình trạng tiềm ẩn tiền ung thư được gọi là tăng sản nội mạc tử cung cũng có thể dẫn đến chảy máu âm đạo bất thường. Tình trạng này xảy ra thường xuyên hơn ở những phụ nữ ngoài 40 tuổi.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây ra rong kinh, nhưng ở nhiều phụ nữ, nguyên nhân cụ thể khó được phát hiện ngay cả khi đã được chẩn đoán và xét nghiệm đầy đủ. Họ được cho là bị chảy máu tử cung do rối loạn chức năng. Mặc dù không tìm thấy nguyên nhân cụ thể nào gây chảy máu âm đạo bất thường ở phụ nữ bị chảy máu tử cung do rối loạn chức năng, nhưng vẫn có những phương pháp điều trị để giảm mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.

Chứng nhiều kinh nguyệt (polymenorrhea)

Nguyên nhân gây ra Polymenorrhea (chứng nhiều kinh nguyệt) có thể do một số bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) (như Chlamydia hoặc bệnh lậu), gây viêm tử cung. Tình trạng này được gọi là bệnh viêm vùng chậu.

Lạc nội mạc tử cung (Endometriosis) là tình trạng không rõ nguyên nhân, dẫn đến sự xuất hiện của các mô niêm mạc tử cung ở các vị trí khác bên ngoài tử cung. Có thể dẫn đến đau vùng chậu và đau bụng kinh. Đôi khi, nguyên nhân gây ra chứng nhiều kinh nguyệt không rõ ràng. Trong trường hợp này, bác sĩ thường chẩn đoán bị chảy máu tử cung do rối loạn chức năng.

Xuất huyết tử cung (metrorrhagia)

Xuất huyết tử cung (metrorrhagia) có thể do các khối u lành tính ở cổ tử cung, chẳng hạn như polyp cổ tử cung. Nguyên nhân của xuất huyết tử cung thường không được xác định rõ, có thể do nhiễm trùng tử cung (viêm nội mạc tử cung) và sử dụng thuốc tránh thai.

Chứng ít kinh nguyệt (hypomenorrhea)

Chức năng tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc một số bệnh về thận có thể gây ra chứng ít kinh nguyệt. Uống thuốc tránh thai cũng có thể gây ra hiện tượng giảm kinh nguyệt. Điều quan trọng bạn nên biết, đó là kinh nguyệt ít hơn, ngắn hơn hoặc thậm chí không xảy ra do uống thuốc tránh thai không phải là tác dụng phụ duy nhất mà thuốc tránh thai đem lại. Trên thực tế, nhiều phụ nữ không lo lắng về “tác dụng phụ” này của thuốc tránh thai.

Chảy máu giữa chu kỳ kinh nguyệt (intermenstrual bleeding)

Phụ nữ đang rụng trứng bình thường có thể bị chảy máu một chút (đôi khi là các “đốm”) giữa các kỳ kinh nguyệt. Các phương pháp ngừa thai nội tiết tố (viên hoặc miếng dán tránh thai) cũng như sử dụng vòng tránh thai đôi khi có thể dẫn đến chảy máu nhẹ giữa các kỳ kinh nguyệt. Căng thẳng tâm lý, một số loại thuốc như thuốc chống đông máu, và sự dao động của nồng độ hormone đều có thể là nguyên nhân gây chảy máu nhẹ giữa các kỳ kinh.

Ngoài ra, không rụng trứng thường xuyên cũng có thể là nguyên nhân gây chảy máu giữa kỳ kinh nguyệt.

Nguyên nhân gây ra chảy máu âm đạo bất thường khi hết kinh?

Nhiều vấn đề có thể cản trở chức năng của nội tiết tố nữ cần thiết cho quá trình rụng trứng.

• Nếu một người phụ nữ mắc bệnh mãn tính hoặc bị căng thẳng về sức khỏe hoặc tinh thần, cô ấy có thể bắt đầu bị mất kinh.
• Sự cố của một phần não cụ thể, được gọi là vùng dưới đồi, có thể gây ra thiểu kinh.
• Chán ăn là một chứng rối loạn ăn uống kết hợp với tình trạng gầy quá mức gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cũng như thiểu kinh hoặc vô kinh (không có kinh nguyệt).
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCO, PCOS, POS) là một vấn đề liên quan đến nội tiết tố khiến phụ nữ có nhiều triệu chứng bao gồm: kinh nguyệt không đều hoặc không có kinh nguyệt, mụn trứng cá, béo phì, vô sinh và lông mọc nhiều.

Vì quá trình rụng trứng cho phép cơ thể duy trì nguồn cung cấp progesterone đầy đủ, rụng trứng là tình trạng cân bằng nội tiết tố của phụ nữ nghiêng về quá nhiều estrogen và không đủ progesterone. Lượng estrogen dư thừa sẽ kích thích sự phát triển của niêm mạc tử cung. Kết quả là lớp niêm mạc tử cung trở nên quá dày, cuối cùng dẫn đến tăng nguy cơ mắc tiền ung thư tử cung hoặc ung thư tử cung trong nhiều năm. Để thay thế progesterone và thiết lập sự cân bằng nội tiết tố thích hợp, các bác sĩ sẽ kê toa thuốc progesterone uống đều đặn hoặc thuốc tránh thai có chứa progesterone. Điều trị như vậy làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư tử cung ở phụ nữ không rụng trứng. Vì ung thư tử cung là hậu quả của quá trình rụng trứng nhiều năm, nên bất kỳ phụ nữ nào có thời gian rụng trứng kéo dài cần được điều trị để tránh phát triển thành ung thư tử cung.

Bất kỳ hiện tượng chảy máu âm đạo ở phụ nữ sau mãn kinh (những người không có kinh trong 12 tháng liên tục trở lên) cũng được coi là bất thường. Những phụ nữ đang sử dụng liệu pháp hormone kết hợp estrogen và progesterone (HRT hoặc HT) có thể bị chảy máu âm đạo nhẹ, không đều trong sáu tháng đầu điều trị. Tương tự như vậy, phụ nữ sau mãn kinh đang sử dụng chế độ nội tiết tố theo chu kỳ (estrogen uống và progestin trong 10-12 ngày mỗi tháng) có thể bị chảy máu âm đạo tương tự như kinh nguyệt trong vài ngày mỗi tháng.

Phụ nữ sau mãn kinh bị chảy máu âm đạo nhiều hoặc kéo dài trong khi điều trị bằng liệu pháp hormone nên đi khám ngay để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn gây chảy máu âm đạo. Nguyên nhân ít hiếm khi xảy ra nhưng khá nghiêm trọng của chảy máu âm đạo ở phụ nữ sau mãn kinh bao gồm: ung thư nội mạc tử cung hoặc tăng sản (sự phát triển quá mức của các mô niêm mạc tử cung, có thể là tiền ung thư trong một số trường hợp).

Các thủ tục khám và xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân của chảy máu âm đạo bất thường

• Một phụ nữ có kinh nguyệt không đều cần khám sức khỏe đặc biệt là tuyến giáp, vú và vùng chậu. Khi khám vùng chậu, bác sĩ sẽ cố gắng phát hiện polyp cổ tử cung và các khối bất thường trong tử cung hoặc buồng trứng.
• Xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung cũng được thực hiện để loại trừ ung thư cổ tử cung. Trong khi xét nghiệm Phết tế bào cổ tử cung (Pap smear), các mẫu có thể được lấy từ cổ tử cung để kiểm tra của các bệnh nhiễm trùng như chlamydia hoặc bệnh lậu.
• Thử thai là việc làm thường xuyên nếu người phụ nữ ở độ tuổi tiền mãn kinh.
• Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để loại trừ trường hợp thiếu máu do mất máu quá nhiều.
• Nếu có vấn đề trong bệnh lý hoặc sức khỏe của bệnh nhân (hoặc gia đình) khiến bác sĩ nghi ngờ, các xét nghiệm để loại trừ trường hợp rối loạn đông máu có thể được thực hiện.
• Đôi khi, một mẫu máu sẽ được xét nghiệm để đánh giá chức năng tuyến giáp, chức năng gan hoặc các bất thường, chức năng thận.
• Có thể khuyến nghị xét nghiệm máu để xác định mức progesterone hoặc lập biểu đồ nhiệt độ cơ thể hàng ngày để xác định rằng người phụ nữ có đang rụng trứng hay không.
• Nếu bác sĩ nghi ngờ bị suy buồng trứng, chẳng hạn như trong thời kỳ mãn kinh, có thể xét nghiệm nồng độ hormone kích thích nang trứng (FSH) trong máu.
• Các xét nghiệm bổ sung nội tiết tố trong máu được thực hiện nếu bác sĩ nghi ngờ về hội chứng buồng trứng đa nang, hoặc nếu lông mọc quá nhiều.
• Siêu âm vùng chậu thường được thực hiện dựa trên bệnh sử và khám vùng chậu của người phụ nữ.
• Nếu trên 40 tuổi và bị chảy máu âm đạo dai dẳng giữa các kỳ kinh, thì việc lấy mẫu niêm mạc tử cung (gọi là lấy mẫu nội mạc tử cung hoặc sinh thiết nội mạc tử cung) thường được thực hiện để phân tích. Lấy mẫu nội mạc tử cung giúp loại trừ ung thư hoặc tiền ung thư tử cung.

Phương pháp điều trị khi chảy máu âm đạo bất thường

Điều trị chảy máu âm đạo bất thường tùy thuộc vào các nguyên nhân cơ bản. Sau khi xác định được nguyên nhân, bác sĩ sẽ quyết định xem liệu việc điều trị có thực sự cần thiết hay không. Đôi khi, tất cả những gì cần làm là loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm và xác định rằng việc chảy máu âm đạo bất thường không gây vấn đề gì nghiêm trọng, chỉ cần dùng thuốc điều trị là đủ. Nếu các vấn đề về tuyến giáp, gan, thận hoặc đông máu được phát hiện, thì việc điều trị sẽ tập trung giải quyết cụ thể mỗi tình trạng khác nhau.

Thuốc điều trị ra máu âm đạo không đều tùy theo các nguyên nhân cụ thể. Một số ví dụ như sau:

• Nếu nguyên nhân gây chảy máu là do thiếu sự rụng trứng (không rụng trứng), bác sĩ có thể kê toa dùng progesterone đều đặn, hoặc thuốc tránh thai có chứa progesterone, để cân bằng nội tiết tố. Điều trị như vậy làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư tử cung ở những phụ nữ không rụng trứng.
• Nếu nguyên nhân gây chảy máu âm đạo bất thường là do sự thay đổi tiền ung thư của niêm mạc tử cung, thuốc progesterone có thể được kê đơn để giảm sự tích tụ của các mô niêm mạc tử cung tiền ung thư nhằm tránh việc phải phẫu thuật.
• Khi một người phụ nữ không có kinh dưới 6 tháng và ra máu bất thường, nguyên nhân có thể do cô ấy đang đến tuổi mãn kinh. Trong quá trình chuyển đổi này, đôi khi bác sĩ sẽ cung cấp thuốc tránh thai để thiết lập tần suất chảy máu đều đặn hơn, tránh thai cho đến khi cô ấy mãn kinh (được định nghĩa là 12 tháng không có kinh nguyệt) và giảm các cơn “bốc hỏa”. Khi mãn kinh là nguyên nhân gây ra hiện tượng chảy máu âm đạo bất thường, bạn cũng có thể gặp bác sĩ để được tư vấn về mãn kinh nếu có các triệu chứng đáng lo ngại.
• Nếu nguyên nhân gây chảy máu âm đạo bất thường là do polyp hoặc các khối u lành tính khác, đôi khi sẽ làm các phẫu thuật cắt bỏ để kiểm soát chảy máu vì không thể điều trị bằng thuốc.
• Nếu nguyên nhân chảy máu là do nhiễm trùng thì cần dùng kháng sinh. Ra máu khi mang thai cần được bác sĩ sản khoa đánh giá kịp thời. Lạc nội mạc tử cung có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật (chẳng hạn như nội soi ổ bụng).

Xem thêm: Lạc nội mạc tử cung: Cẩm nang từ A đến Z

• Đôi khi, nguyên nhân gây chảy máu quá nhiều không rõ ràng dù đã được xét nghiệm (chảy máu tử cung do rối loạn chức năng). Trong những trường hợp này, thuốc tránh thai có thể giúp cải thiện, kiểm soát chu kỳ và làm giảm chảy máu.
• Nếu chảy máu quá nhiều và không thể kiểm soát bằng thuốc, có thể cần thực hiện một tiểu phẫu gọi là nong và nạo (D&C). Ngoài việc giảm bớt tình trạng chảy máu quá nhiều, D&C cung cấp mô được phân tích để tìm thêm thông tin, có thể loại trừ các bất thường của niêm mạc tử cung.
• Đôi khi, cắt bỏ tử cung là cần thiết khi các loại thuốc nội tiết tố không thể kiểm soát tình trạng chảy máu quá nhiều. Tuy nhiên, trừ khi nguyên nhân là tiền ung thư hoặc ung thư, phẫu thuật này là lựa chọn cuối cùng sau khi đã thử các giải pháp khác.

Nhiều phương pháp mới đang được phát triển để điều trị chảy máu âm đạo bất thường. Ví dụ như các nghiên cứu đang được tiến hành để đánh giá kỹ thuật chặn chọn lọc mạch máu liên quan đến chảy máu. Những phương pháp mới này có thể là những lựa chọn ít phức tạp hơn đối với một số bệnh nhân và có thể sẽ được phổ biến rộng rãi hơn trong tương lai.